(دکتر احمدی، مشاوره تحصیلی و کسب و کار)
بسیاری از دانشجویان هنگام تحصیل در تمرکز مشکل دارند. همان طور که خود می دانید، تمرکز حواس در هر کاری از جمله مطالعه و درس خواندن – از ضروریات است. تمرکز حواس، حالتی ذهنی و روانی است که در آن حالت، تمام قوای حسی، روانی و فکری انسان روی موضوع خاصی متمرکز می شود و تضمین کننده امر یادگیری و انجام صحیح کارها و رهایی از خطرات احتمالی است.
شاید شما تا به حال خیلی به حواس پرتی فکر کرده باشید و بارها از خود پرسیده باشید که چرا گاهی به هنگام مطالعه، حواس آدم پرت می شود؟ ما نمیدانیم که شما برای این سؤال خود چه جوابی پیدا کرده اید؛ اما پاسخ صحیح این پرسش را به شما می گوییم:
“حواس پرتی، چیزی نیست جز تمایل ذاتی ذهن به درگیری و فعالیت”.
ذهن شما، همواره می خواهد درگیر و مشغول باشد؛ بنابراین، اگر آن چه اکنون انجام می دهید، در شما درگیری و مشغولیت ذهنی ایجاد کند، فکر شما دیگر احساس نمی کند که جای دیگری برود و در آن جا درگیر شود؛ اما اگر در انجام این کار، درگیری ذهنی ایجاد نشود، ذهن شما شتابان به جایی می رود تا خود را در آن جا مشغول کند و این، همان حواس پرتی است.
یلی از دانش آموزان به سختی می توانند در طول مطالعه تمرکز کنند. توانایی تمرکز در حالی که مطالعه می کنید برای داشتن عملکرد بهتر در کلاس و آزمون ها ضروری است.
در اینجا پیشنهاداتی برای افزایش تمرکز حواس در مطالعه برای شما عنوان می شود:
- در یک مکان ساکت که عاری از هرگونه حواس پرتی و وقفه باشد مطالعه کنید. سعی کنید فضایی که منحصراً برای مطالعه طراحی شده باشد را داشته باشید.
- برنامه مطالعه ای درست کنید که نشون بده چه وظایفی برای اجرا نیاز دارید و این وظایف چه زمانی باید انجام بشه. این کار شما را برای یک مطالعه موثرتر آماده می کند.
- سعی کنید در ساعاتی از روز که عملکرد بهتری دارید مطالعه کنید. بعضی افراد در اوایل صبح بهتر کار می کنند و بعضی در انتهای شب. بفهمید کدام حالت برای شما بهتر است.
- مطمئن شوید وقتی می خواهید مطالعه کنید خسته یا گرسنه نباشید. در غیر اینصورت، انرژی لازم برای تمرکز را نخواهید داشت. علاوه بر اینها، آمادگی جسمی تان را حفظ کنید.
- سعی نکنید دو کار را همزمان انجام دهید. قادر به تمرکز حتی روی یک مورد هم نخواهید بود. تمرکز به این معنی است که روی یک چیز به استثای بقیه چیزها تمرکز کنید.
- وظایف بزرگتر را به مجموعه ای از وظایف کوچکتر که بتوانید هر کدام را در یک زمان مشخص انجام دهید تقسیم کنید. اگر سعی کنید همه ی یک کار بزرگ را در یک زمان انجام دهید، ممکن است احساس دستپاچگی کرده و ممکن است قادر به حفظ تمرکزتان نباشید.
- راحت باشید. وقتی ناراحت هستید به سختی می توانید تمرکز کنید. مهم است وقتی روی یک وظیفه که نیاز به تمرکز دارد کار می کنید راحت باشید. ریلکس شدن برای بیشتر دانش آموزان کارسازه.
- ذهنتون رو از افکار آزاردهنده خالی کنید. آرامش ذهن برای تمرکز خیلی مهم است. می توانید به واسطه افکار خودتان حواستان پرت شود. افکارتان را نظاره کنید و خودتان را از پیروی از این افکار منع کنید.
- در چیزی که مطالعه می کنید به دنبال علایق تان باشید. تلاش کنید چیزهایی که مطالعه می کنید را به زندگی تان برای معنای بیشر مرتبط کنید. این کار میتواند به شما در تمرکز کردن انگیزه دهد.
- هر وقت احساس خستگی کردید استراحت کنید. هیچ فرمولی برای اینکه چه وقت استراحت کنید وجود ندارد. شما خودتان متوجه خواهید شد که چه وقت نیاز به استراحت دارید.
- قلم و کاغذ عامل افزایش تمرکز حواس
در حین مطالعه یک کاغذ کنارتون داشته باشید تا اگه ذهنتون یکدفعه رفت سمت یه موضوعی غیر از درسی که دارید میخونید مثلا دارید درس میخونید یکدفعه یادتون میاد که باید یک کاری رو انجام بدید. اگه اون کار در همون لحظه بیشتر از دو یا سه دقیقه وقت نمی بره اشکال نداره همون جا انجامش بدید. اما اگه احساس می کنید وقت بیشتری ازتون میگیره روی یک کاغذ بنویسیدش تا ذهنتون از اون کار تخلیه بشه و دوباره تمرکز پیدا کنید. همچنین سعی کنید وقتی درس می خونید یک کاغذ جلوی دستتون باشه و چیز هایی که یاد می گیرید رو روی کاغذ بنویسید چون وقتی که حواس بیشتری رو درگیر می کنید یعنی هم حس لامسه و هم بینایی شما درگیر میشه باعث میشه تمرکزتون بره بالاتر.
- اشیای مانع تمرکز حواس را بردارید
چیزهایی که ممکنه حواس شما رو پرت کنه از اطرافتون بردارید. هیچ وقت تبلت یا موبایلتون رو کنار دستتون نزارید مخصوصا وقتی که در حالت آفلاین نیست و یا نت روشن هست و ممکنه هر لحظه براتون پیام جدیدی بیاد. خیلی ها اینجورن که تا پیام جدیدی میاد کنجکاو میشن بخونن ببینن کیه و یا چی گفته. همین حواس شما رو پرت میکنه و علاوه بر اون ممکنه چند دقیقه هم وقت شما رو بگیره که جواب اون پیام رو بدید و یا تا مدتی بعدش تو فکر اون پیام باشید. اینها همه باعث کم شدن تمرکز شما میشه.
- در محیط آرام و ساکت مطالعه کنید
توی محیط ساکتی درس بخونید طوری که صدای تلویزیون رو نشنوید چون ممکنه خبر یا جمله جذابی از تلویزیون بشنوید و دلتون بخواد برید ببینید بینم چی میگه و ادامه اش چیه. اینجا هم تمرکزتون رو از دست می دهید و هم ممکنه چند دقیقه وقتتون تلف بشه. اگه توی خونتون هر جا برید صدای تلویزیون هست سعی کنید برید کتابخونه ای که ساکت هست درس بخونید و ساعاتی که مجبور هستید خونه درس بخونید مثل شب ها بر سر قضیه صدای تلویزیون با خانواده به توافق برسید.
جمع آوری: دکتر احمدی
- در شرایط فیزیکی مناسب درس بخوانید
با لباس راحت درس بخونید. اتاق یا جایی که اونجا مطالعه می کنید نباید خیلی گرم یا سرد و یا خیلی تاریک باشه که تمرکز شما رو به هم بزنه.
- در مکان ثابتی مطالعه کنید
اگه مکان ثابت و زمان های مشخصی برای مطالعه کردن داشته باشید کم کم شرطی میشین. این کار علاوه بر ایجاد تمرکز برای درمان خیال پردازی در حین مطالعه هم مفیده.
از راهنما استفاده کنید
سعی کنید حین مطالعه از یک راهنما مثل مداد، انگشت اشاره و … استفاده کنید چون باعث روان خوانی، جلوگیری از برگشت دوباره به پاراگراف قبلی، جلوگیری از خستگی چشم و ذهن و باعث تمرکز حواس بیشتر میشه.
- هدف و حجم مطالعه را قبل از شروع مشخص کنید
اگه قبل از شروع مطالعه یا تست زدن با خودتون قرارداد ببنید که مثلا من باید این چند صفحه دین و زندگی رو در یک ساعت بخونم هدف مشخصی دارید و ذهنتون شما رو وادار میکنه که این یک ساعت روی مطلب تمرکز کنید. اما اگه مشخص نکنید دقیقا چقدر قراره درس بخونید و تا کجا بخونید ذهنتون نمیتونه خوب تشخیص بده کی مطالعه رو متوقف کنه و تا کجا روی مطلب تمرکز کنه، پس هیچ کمکی هم به افزایش تمرکز ذهن شما نمیکنه. بنابرنی اگه دنبال افزایش تمرکز حواس هستید که باید هم باشید حتما قبل از شروع مطالعه حجم مطالعه و مدت زمانی که میخواهید وقت بگذارید رو حداقل به طور تقریبی برای خودتون مشخص کنید.
- مطالعه فعال
فعال بودن هنگام مطالعه کمک زیادی به شما در حفظ تمرکز می کند. در طول مطالعه زیر مطالب مهم خط بکشید و نکات مهم را یادداشت نمایید اینکار باعث می شود ذهن شما درگیر مطالعه و متمرکز شود. همچنین دنبال کردن خطوط متن کتاب با انگشت یا قلم می تواند در جهت جلوگیری از حواس پرتی به شما کمک کند.
- تار عنکبوت
تا به حال به تار عنکبوت دست زده اید؟ اگر بار اول به تار عنکبوت دست بزنید تار تکان می خورد و باعث واکنش عنکبوت می شود. کافیست چند بار تکان دادن را تکرار کنید، عنکبوت هیچ واکنشی از خودش نشان نمی دهد. شما هم وقتی در حال مطالعه هستید اگر عامل مزاحمی در محیط وجود دارد (مثلا در با صدای بلند به هم می‌خورد) نباید در مقابل این عامل مزاحم واکنش نشان دهید تا حواستان را پرت شود. از روش عنکبوتی استفاده کنید و در مقابل حواس پرتی تسلیم نشوید.
- کافئین
مصرف متعادل کافئین به افزایش تمرکز حواس کمک می‌کند. یک فنجان چای، قهوه و کافی میکس یا دیگر نوشیدنی‌های کافئین‌دار می تواند ذهن شما هنگام مطالعه متمرکز تر کند و خستگی را تا حدودی برطرف کند. البته مصرف زیاد کافئین نتیجه عکس دارد، در صورت زیاده روی باعث عدم تمرکز می شود.
- نیاز به تمرین
موفقیت در حفظ تمرکز و عدم حواس پرتی هنگام مطالعه یک شبه حاصل نمی شود بلکه نیاز دارد تا مدتی مواردی که برای تمرکز حواس گفتیم را اجرا کنید. بنابراین با تمرین روزانه روش هایی که مطرح کردیم لذت مطالعه متمرکز و به دور از حواس پرتی را برای خودتان بیشتر کنید.
جمع آوری: دکتر احمدی
